Tác giả: Bác sĩ Jack Newman
Dịch và hiệu đính: Nguyen N Dao
Sữa công thức có giống sữa mẹ không?
Có một số người cãi rằng sữa mẹ và sữa công thức không có gì khác nhau và hiện giờ đã có nhiều “cải tiến” trong sữa công thức rồi. Về mức độ sinh hóa học mà nói, sữa công thức không hề giống sữa mẹ chứ nói gì đến gần giống. Nếu bạn nhìn vào hộp sữa công thức và đọc danh sách các thành phần, về mặt sáng chế thì rõ ràng rằng các thành phần trong sữa mẹ nhiều hơn ít nhất là 20 lần sữa công thức. Sữa mẹ chứa các tế bào sống, tế bào gốc, tế bào trắng, các yếu tố miễn dịch và kháng thể mà sữa công thức không thể nào có và đó mới chỉ là ước tính sơ bộ thôi. Trong từng hình huống khác, người ta sẽ phải sẵn sàng công nhận rằng sữa bột pha với nước nóng không thể giống với sữa tươi.
Sữa công thức và sữa mẹ không hề giống nhau tí nào cả, nói chi là gần giống.
Quảng cáo của hãng sữa đã cố gắng thuyết phục cha mẹ hằng bao năm nay rằng sữa của họ là giống với sữa mẹ. Hình 1 là một quảng cáo có lẽ từ cuối những năm 1890 hoặc đầu những năm 1900, bằng tiếng Pháp, nói rằng “Nuôi bằng sữa nhân tạo,” sử dụng những từ thường dùng trong “cho con bú” (allaitement). Chẳng phải họ rất tinh ranh sao?
Những người chế ra sữa công thức này tin rằng sản phẩm của họ giống y chang sữa mẹ. Thật sao? Có thật vậy không?
Nó còn nói gì nữa? “le seul lait stérilisé identique à celui de la femme” nghĩa là: Loại sữa tiệt trùng duy nhất giống sữa mẹ!!!
Vì vậy vào đầu thế kỷ 20, sữa công thức được quảng cáo là giống với sữa mẹ. Chi tiết này luôn luôn không thể thiếu trong quảng cáo sữa công thức, vì nếu không sẽ khó khăn để thuyết phục người ta dùng không chỉ trong những tình huống có chỉ định y tế mà còn dùng đại trà và không cần thiết như bây giờ. Sữa công thức “giống như sữa mẹ” thậm chí trở thành một cách các công ty đối thủ cạnh tranh nhau bằng cách sử dụng những từ như “gần với sữa mẹ hơn bao giờ hết.”
Hình ảnh tiếp theo nói với chúng ta điều gì?
Sữa công thức được “cải thiện” liên tục nhưng không bao giờ tương đương với sữa mẹ.
Quảng cáo này nói rằng “sữa công thức của chúng tôi” đã có mặt từ thời bà cố của bà cố ngoại bạn và tiếp tục liệt kê tất cả những cải tiến từ khi ấy. Nhưng nó được in vào những năm 1990 trước khi:
- DHA (docosahexaenoic acid), và arachidonic acid (ARA) – các hợp chất luôn luôn có trong sữa mẹ, những chất này không có trong sữa công thức cho đến gần đây và những thứ họ thêm vào đã được chứng minh rằng không có hiệu quả y như trong sữa mẹ. Bởi vì thêm các chất vào sữa công thức không có nghĩa rằng các chất ấy sẽ có tác dụng y chang những thành phần trong sữa mẹ.
- Tỉ lệ chất đạm trong sữa công thức đã được giảm, nhưng tại thời điểm này thì sữa công thức vẫn còn chứa quá nhiều đạm.
- Trước khi các chất nucleotides được thêm vào sữa công thức (các hãng sữa cũng đã kiếm không ít lợi nhuận từ việc này, mặc dù chẳng có gì chứng minh rằng nucleotides trong sữa công thức có tác dụng gì đáng kể cả).
- Trước khi oligosaccharides, một loại prebiotics (chất xơ) nổi tiếng mà các hãng sữa đã quảng cáo rầm rộ trong thập kỷ vừa rồi. Oligosaccharides đã luôn luôn có trong sữa mẹ.
- Trước khi các mẹ đi mua probiotics thì probiotics đã luôn luôn có mặt trong sữa mẹ.
- Trước khi “sữa công thức đặc biệt” được sản xuất dành cho những triệu chứng như ói ra và “dị ứng”.
Hãy nghĩ xem điều này có ý nghĩa gì. Điều này có nghĩa rằng những loại sữa công thức được chèo nài rằng “giống y như sữa mẹ” vào những năm 1890 cũng như 1990 được “cải tiến” bằng mọi sửa đổi từ đó. Có nghĩa rằng những thay đổi này cực kỳ quan trọng với sức khỏe của trẻ em, vậy thì những em bé bị uống “những loại sữa không được cải tiến” từ thời bà cố của bà cố bạn thì sao? Những loại sữa này không thích hợp, thậm chí còn có hại nữa.
Còn hàng trăm chất khác trong sữa mẹ mà họ chưa bổ sung vào sữa công thức và những chất sẽ không bao giờ được thêm vào thì sao? Và những chất này chưa tìm ra được. Sữa mẹ là một chất lỏng sống rất phức tạp và chúng ta mới chỉ bắt đầu hiểu sự phức tạp của nó khi chúng ta phát hiện ra được những thành phần mới.
Hãy bắt đầu bằng việc nói rằng sữa của một người mẹ là vô song, phụ thuộc vào người mẹ đó và em bé.
Đúng vậy, sữa mỗi người mẹ mỗi khác. Đó là bởi vì giống như những chất lỏng sinh lý học (chẳng hạn như máu), sữa thay đổi từ người này sang người khác. Ví dụ như bình thường thì lượng muối trong máu bạn có thể biến đổi khá rộng, tới khoảng 15{8bef5806162a3bf903fe0c56d3d07538e41a568c559a5bf0d36ffdac25ffe5bd}, phụ thuộc vào mức độ khát nước của bạn, bao nhiêu muối trong bữa trưa của bạn cũng như các yếu tố khác nữa. Đó mới chỉ là một ví dụ.
Chúng ta cũng biết rằng sữa non, tức là sữa đầu tiên, rất khác với sữa già. Rất khác. Vậy mà hãng sữa và nhiều bác sĩ lại bảo rằng sữa công thức là một loại sữa tốt cho em bé bú trong những ngày đầu tiên.
Ngoài những nucleotides được hiệu triệu rầm rộ, sữa công thức chẳng có kháng thể nào cả. Nhưng kháng thể chỉ là một trong nhiều yếu tố miễn dịch trong sữa mẹ mà sữa công thức không có được. Sữa mẹ chứa lactoferrin rất quan trọng đối với sự miễn dịch đến nỗi hãng sữa phải nhảy vào đoàn diễu binh của lactoferrin để tìm cách thêm vào sản phẩm của họ. Và sữa mẹ cũng chứa những yếu tố miễn dịch sau đây: lysozyme (một loại men tấn công và tiêu diệt vi khuẩn bằng cách phá hủy thành tế bào của chúng), mucins, lactadherin, bifidus và nhiều yếu tố khác nữa. Và có lẽ là vẫn còn nhiều thứ khác chưa được khám phá nữa. Những yếu tố miễn dịch này không chỉ đơn giản là ở đó, chúng hợp tác để làm việc với nhau thật hoàn hảo, giống như những nhạc cụ trong một dàn nhạc giao hưởng, để bảo vệ bé tương thích với loại vi khuẩn, virus hoặc nấm mà bé có thể tiếp xúc. Thậm chí nếu những yếu tố miễn dịch có thể được bổ sung vào sữa công thức thì chúng sẽ không có được sự “hợp tác” này bởi vì chúng không thể phản ứng lại với sự viêm nhiễm, bởi vì chính người mẹ, thông qua sữa mẹ để sản xuất ra những yếu tố miễn dịch này để chống lại sự nhiễm trùng. Sữa mẹ là một chất lỏng sống và năng động.
Sữa mẹ có alpha lactalbumin, là một dạng chất béo trong cơ thể, được biến đổi thành HAMLET (human alpha lactalbumin made lethal to tumour cells), không có liên quan gì đến Hoàng tử Đan Mạch. Chất này hoạt động chống ung thư trên diện rộng để chống nhiều dạng ung thư và ung thư hạch.
Và sữa mẹ thay đổi từ sáng đến chiều tối, từ ngày qua ngày, từ tuần qua tuần. Bởi vì lý do này mà sữa công thức không thể nào bắt chước được.
Hơn nữa, sữa mẹ chứa đầy các yếu tố chống viêm, vì vậy mà giúp giảm viêm. Bản thân sự viêm nhiễm có thể gây hư tổn mô và điều đó xảy ra trong trận chiến giữa các yếu tố miễn dịch chống lại vi khuẩn hay virus. Bởi vì số lượng khuẩn “tốt” lớn ở đường ruột, sữa mẹ chống lại sự viêm này vốn thường xảy ra khi các yếu tố miễn dịch đánh lại khuẩn, vì thế mà tránh việc tổn thương mô ruột, và có lẽ một trong những lý do mà trẻ sinh non được bú mẹ ít có khả năng mắc phải một căn bệnh nghiêm trọng có nguy cơ nguy hiểm đến tính mạng gọi là hoại tử đường ruột.
Có hàng tá, nếu không nói là hàng trăm yếu tố miễn dịch và những thành phần quan trọng khác trong sữa mẹ mà sữa công thức không có được. Tôi nêu ra 2 yếu tố nữa; một là, một yếu tố miễn dịch quan trọng mới được phát hiện gần đây: màng chất béo cầu sữa. Chủ đề này nóng hổi và các công ty sữa đang cuống cuồng tìm cách bổ sung yếu tố này vào sữa của họ. Nếu họ làm được điều đó, họ sẽ cho chúng ta biết tầm quan trọng của yếu tố này như thế nào, hi vọng rằng chúng ta sẽ quên đi tất cả những sản phẩm trước đây không có màng chất béo cầu sữa. Và yếu tố khác? Đó chính là tế bào gốc, thật khó nghĩ làm sao để có thể sử dụng tế bào gốc của sữa mẹ trong y học lâm sàng.
Nhưng hãy xem bài của tôi đăng trên Scientific American từ năm 1995. Bài giải thích cho con bú bảo vệ bé khỏi nhiễm trùng và tại sao việc tiếp tục cho con bú lại quan trọng khi người mẹ bị nhiễm trùng, kể cả loại bệnh mà tôi liên tục nhận được email nhờ tư vấn, đó là Tụ cầu Khuẩn vàng (methicillin resistant Staphylococcus aureus – MRSA). Đúng vậy, mẹ bệnh bảo vệ con nếu như tiếp tục cho con bú.
Một chủ đề cũng khá nóng hổi những ngày gần đây là quần thể vi sinh (microbiome), tất cả những vi khuẩn tạo nên bạn. Trẻ bú mẹ và trẻ bú sữa công thức có hệ khuẩn khác nhau trong đường ruột và những nơi khác. Và khác nhau như thế nào? Quần thể vi sinh có thể quyết định những điều sau của trẻ:
- Sự phát triển bao gồm phát triển về thần kinh và nhận thức.
- Chức năng miễn dịch
- Chống lại những tác nhân gây bệnh khác nhau.
- Chức năng tiêu hóa
- Mức độ căng thẳng
- Và ai biết còn gì khác nữa? Chúng ta chỉ mới bắt đầu lần mò ra những bí mật về sự khác biệt mà quần thể vi sinh của bạn tạo ra.
Theo gợi ý của một bài nghiên cứu
- “Chúng ta chỉ mới bắt đầu công nhận những lợi ích sức khỏe tiềm ẩn có được từ quần xã vi sinh thông qua những lĩnh vực chẩn đoán, phòng chống và điều trị. Chúng ta rất trông chờ vào sự công nhận chuyển đổi này để làm sao cho sự khỏe mạnh của hệ vi sinh đầu đời trở thành tiền đề cho sức khỏe khi trưởng thành.”
Có chất nào không nên có trong sữa công thức không?
Tất nhiên, sau đây là một đoạn trích từ một bài báo về lượng nhôm trong sữa công thức của Shelle-An M Burrel, Christopher Exley. (Vẫn) có quá nhiều nhôm trong sữa công thức cho trẻ sơ sinh, đăng trên tạp chí B: 10:63.MC Pediatrics 2010. Những tác giả này không phải là những người cuồng điên việc nuôi con bằng sữa mẹ. Trong bài, họ viết: “Sữa công thức được tích hợp vào những nhu cầu dinh dưỡng của trẻ sinh non và trẻ sinh đủ tháng.” Tôi không đồng ý ở chỗ sữa công thức tích hợp theo nhu cầu dinh dưỡng của trẻ sinh non và trẻ sinh đủ tháng. Sữa mẹ mới đóng ai trò đó chứ không phải là sữa công thức. Nhưng sau đó họ tiếp tục nói “Hàng thập kỷ nay người ta biết rằng sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh bị nhiễm số lượng nhôm lớn nhưng lại có ít bằng chứng cho thấy các nhà sản xuất xem xét đây là một vấn đề về sức khỏe. Đã có bằng chứng về độc tố trước mắt cũng như lâu dài ở trẻ sơ sinh, và đặc biệt là trẻ sinh non, tiếp xúc với nhôm và chúng tôi cho rằng vẫn còn quá nhiều nhôm trong sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh.”
Thông tin sau dành cho những ai sính đồ ăn ngoại, thỉnh thoảng người ta tìm thấy trong sữa công thức có chứa những chất sau:
- Lông chuột
- Các bộ phận của bọ hoặc ấu trùng bọ
- Mảnh thủy tinh
- Malamine – pha trộn vào sữa bởi những kẻ tham lam.
Con người có mắc lỗi không?
Đương nhiên là có. Và bao năm nay đã có hàng tá vụ thu hồi sữa công thức vì lỗi sản xuất. Đây mới chỉ là một ví dụ:
Tin Jerusalem (lược dịch)
Thu hồi sữa công thức sau khi 3 trẻ sơ sinh tử vong
Một công ty Israel có một phần vốn của Tập đoàn thức ăn Mỹ H.J.Heinz vừa kêu gọi thu hồi một loại sữa công thức dành cho trẻ ăn kiêng sau khi ba trẻ sơ sinh tử vong vì bị rối loạn thần kinh và 10 trẻ khác nhập viện.
Thông báo trên được công bố vào thứ Bảy bởi công ty Remedia, đã tạo nên một làn sóng hoảng loạn, và thúc giục một lệnh đặc cách tôn giáo cho phép việc thông tin qua lại đối với những người Do Thái cực đoan ở Sabbath. Việc thu hồi này cũng ảnh hưởng tới những cộng đồng Do Thái Chính thống ở Mỹ, cụ thể những nơi có bán sữa công thức có nguồn từ đậu nành.
Khi sai sót, có thể xảy ra hậu quả rất nghiêm trọng cho em bé.
Sữa công thức giống như sữa mẹ? Thật sao?
Thật là một phát ngôn khó tin. Ai nói ra được câu này thì vừa hoàn toàn chẳng biết gì vì tính chất hóa sinh trong sữa mẹ và sữa công thức, vừa chẳng biết mình nói cái gì hoặc chỉ nói vớ vẩn cho những lý do mang tính chính trị. Và nếu sữa công thức và sữa mẹ khác nhau như vậy, tức là chúng đem lại những hiệu quả rất khác nhau cho người mẹ và em bé. Chỉ là bắt chước thôi chứ làm sao mà giống được.
Và những sự khác nhau này không đem lại sự khác nhau nào cho người mẹ hoặc em bé sao? Nghiêm túc chứ? Đây là sự thật: Bạn không dùng sản phẩm bình thường và phù hợp với sinh lý học và phải chứng minh rằng điều đó tốt hơn là nhân tạo. Nuôi bằng sữa công thức là một sự can thiệp, và trong thuật ngữ y khoa, bạn phải chứng minh rằng sự can thiệp đó an toàn trước khi nó được giới thiệu sử dụng định kỳ, giống như nuôi dưỡng trẻ nhỏ vậy. Thực tế, đa số phụ nữ ngày nay “không thể cho con bú” bởi vì họ đánh giá thấp khả năng của mình. Những thủ tục của bệnh viện xung quanh việc chuyển dạ và sinh nở, sự cách ly mẹ và con, cho em bé bú bình sớm và những lời khuyên thiếu chuyên môn của nhân viên y tế đã làm cho những người mẹ “không thể cho con bú.” Nếu họ sinh thường, và được hỗ trợ đúng đắn từ ban đầu, đa số những người mẹ như vậy sẽ cho con bú rất thành công.
Và một điều nữa, điều cuối cùng không kém phần quan trọng. Đó là cho con bú mẹ khác với cho con bú bình. Cho con bú là một quan hệ tình cảm và thể xác gần gũi giữa hai người yêu nhau.
